« wróć

Pojęcie umowy menedżerskiej i czym są umowy menadżerskie.

27.06.2012, Rafał Witkowski - prawnik

Pojęcie umowy menedżerskiej i czym są umowy menadżerskie.

Kontrakt: porozumienie stron w jakiejś sprawie, zwykle w formie umowy pisemnej, określającej wzajemne zobowiązania, warunki, terminy. Pisemny dowód zawartego porozumienia.

Kontrakty menedżerskie, zwane także umowami o zarządzanie, są umowami cywilnoprawnymi opartymi na zasadzie swobody umów. Pozwalają one stronom na elastyczne ukształtowanie wzajemnych praw i obowiązków, czym istotnie różnią się od stosunków pracy regulowanych w Kodeksie pracy. Przedmiotem umowy menedżerskiej (kontraktu) jest powierzenie sprawowania zarządu przedsiębiorstwem osobie fizycznej lub prawnej w celu osiągnięcia zysku.

Kontrakt menedżerski jest typem umowy nienazwanej (niesprecyzowanej przez przepisy prawa). Na jego podstawie przechodzą na menedżera mającego zarządzać przedsiębiorstwem kompetencje do prowadzenia i reprezentowania przedsiębiorstwa przez oznaczony w umowie okres czasu. Kontrakty menedżerskie mogą być przy tym zawierane z menedżerami mającym różny status prawny. Menedżerem może być bowiem zarówno osoba fizyczna, przedsiębiorca prowadzący na własny rachunek działalność gospodarczą, jak i osoba prawna (np. spółka z o.o.).

Jest to szczególna forma umowy zlecenia. Na jej podstawie można zatrudniać kadrę zarządzającą, a w szczególności członków zarządu. 

Podstawowe elementy, które musi zawierać umowa menedżerska to: cele i zadania osoby, zakres odpowiedzialności, środki przeznaczone do realizacji zadań wynagrodzenie (może odzwierciedlać stopień realizacji określonych powyżej zadań), czas na jaki umowa jest zawarta, sytuacje, w których możliwe będzie wcześniejsze rozwiązanie umowy i związane z tym konsekwencje finansowe i inne.

Kontrakt menedżerski jest umową cywilnoprawną, różniącą się od umowy o pracę, przede wszystkim swobodą stron w określeniu jej przedmiotu i ustalenia kryteriów oceny realizacji zobowiązań menedżera i ich powiązania z wynagrodzeniem za pracę, brakiem podporządkowania menedżera poleceniom pracodawcy, rozdziałem ryzyka i odpowiedzialności związanego z prowadzeniem podmiotu gospodarczego. 

Charakterystyczny dla tej umowy jest po stronie menedżera obowiązek większej dyspozycyjności i samodzielności oraz prawo do wyższego niż z umowy o pracę wynagrodzenia, powiązanego najczęściej z osiąganymi wynikami gospodarczymi.

Treść stosunku prawnego łączącego powierzającego zarząd firmą i menedżera określona jest każdorazowo przez strony. Do składników treści kontraktu należy m.in.: przedmiot umowy - zarządzanie przedsiębiorstwem, obowiązki i uprawnienia menedżera, zadania jakie ma wypełnić menadżer, składniki jego wynagrodzenia, inne dodatkowe świadczenia otrzymywane przez menadżera, zakaz konkurencji, tajemnica przedsiębiorstwa, odpowiedzialność za wykonanie postawionych zadań, kryteria oceny efektywności zarządzania, sposoby rozwiązania kontraktu.

Obszar działalności menadżera powinien określać kontrakt. Zabrania się działań sprzecznych z prawem, zasadami współżycia społecznego, działań podejmowanych w celu obejścia przepisów prawa i sprzecznych z postanowieniami oraz celem kontraktu. Granice w jakich powierza się reprezentowanie spraw spółki w obrocie gospodarczym mogą być określone kwotowo (sumy zobowiązań zaciąganych samodzielnie przez menadżera) albo przedmiotowo (sprawy wymagające zgody np. zwolnienia grupowe, zmiana rodzaju działalności, tworzenie nowych jednostek organizacyjnych).

Cechy kontraktu:

  • charakterystyczna swoboda kształtowania treści umowy - w zależności od woli stron i celów jakie ma ona spełniać (np. możliwy brak prawa do urlopu),
  • prawa i obowiązki menadżera mogą być umownie poszerzane,
  • umowa równorzędnych partnerów,
  • menadżer powinien mieć autonomiczną, niezależną pozycję wobec innych organów przedsiębiorstwa- umowa dot. wykonania określonego zadania, rezultatu (osiągnięcie wyniku gospodarczego, przeprowadzenie restrukturyzacji),
  • ocena wg określonych kryteriów efektywności zarządzania,
  • ryzyko niewykonania zadania może w określonych kontraktem granicach obciążać menedżera,
  • wynagrodzenie może być uzależnione od osiągniętych wyników (zwykle część stała i zmienna - udział w zysku oraz gratyfikacje rzeczowe),
  • dający zlecenie może je w każdym czasie odwołać bez podania przyczyny (art. 746 § 1 KC); w kontrakcie powinny być określone podstawy i sposoby rozwiązania umowy.

Od 1 stycznia 2004 r. weszły zmiany dotyczące opodatkowania tzw. kontraktów menedżerskich. Ustawa z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 202, poz. 1956) wprowadza m.in. następujące zmiany:

  • Podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanych przez podatników, o których mowa w art. 9a ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.), z zastrzeżeniem art. 29, 30, 30d i art. 44 ust. 4, wynosi 19 proc. podstawy obliczenia podatku.
  • Pozarolnicza działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzoną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 (art. 10 ust. 1 pkt 2 określa, iż jest to działalność wykonywana osobiście).
  • Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7, czyli przychodów otrzymywanych przez osoby należące do składów zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. 

Jak wynika z powyższego zamiarem ustawodawcy było wykluczenie z ram działalności gospodarczej osób fizycznych, przychodów z umów o zarządzanie, menedżerskich i podobnych. Ustawa wprost definiuje, iż takie przychody nie pochodzą z prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej. Osobiste wykonywanie działalności jest traktowane jako umowa zlecenia w rozumieniu kodeksu cywilnego (lub w skrajnych przypadkach jako umowa o pracę), a w takim razie odbiorca usług, będący osobą prawną, występuje jako płatnik zaliczki na podatek PIT. Powinien on zatem potrącać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. 

Po 1 stycznia 2004 r. przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze to, zgodnie z ustawą, działalność wykonywana osobiście, nawet gdy transakcje zawierano w ramach działalności gospodarczej. Konsekwencją takiej definicji dla menedżera jest:

  • brak możliwości opodatkowania tych dochodów z tego źródła przychodów według nowej stawki liniowej 19 proc.,
  • konieczność rezygnacji z dokumentowania transakcji fakturą VAT na rzecz umowy (rachunku) zlecenia lub o dzieło,
  • konieczność opłacania składek ZUS od umów zlecenia.

Od 1 stycznia 2004 r. wszystkie dochody z umów zlecenia lub o dzieło, bez względu na wysokość przychodu uzyskanego przez podatnika z tego tytułu, będą opodatkowane według jednakowych zasad. Likwidacji ulega zryczałtowany sposób opodatkowania przychodów z tego tytułu. 

Można zadać sobie pytanie, czy osoba, która zawarła kontrakt menedżerski podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym? W prawie polskim nie występuje umowa o zarządzanie (menedżerska) jako odrębny rodzaj umowy. Umowa tak nazwana, w zależności od woli stron, może być zarówno umową o pracę jak i umową cywilnoprawną. Jeżeli strony zadecydowały, że łączący je na podstawie umowy menedżerskiej stosunek prawny jest stosunkiem pracy (poprzez odpowiednie zapisy w umowie), to osoba wykonująca umowę jest pracownikiem. 

W przypadku nienadania umowie menedżerskiej charakteru umowy o pracę, do umowy tej, na podstawie art. 750 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Uznaje się bowiem, że jest to umowa o świadczenie usług i wówczas osoba wykonująca umowę menedżerską traktowana jest dla celów ubezpieczeń społecznych jak "zleceniobiorca" (art. 6 ust. 1 pkt 4 z zastrzeżeniem art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).

Partnerzy »

Instytut Allerhanda

Instytut Allerhanda

Więcej »

Prawnik w Mediacji

projekt poświęcony mediacji

Więcej »

Statystyka »

Użytkowników on-line:694

Zalogowanych użytkowników:0

Zarejestrowanych użytkowników:29

Udzielone porady:2448

Zamieszczone porady:177

Ilość wzorów pism:111

Ilość artykułów:1089