Dotyczy sytuacji Pani X, na rzecz której Naczelny Sąd Administracyjny w postępowaniu kasacyjnym zasądził koszty postępowania sądowego w wysokości 28.000,00 złotych, w której to kwocie uwzględnił koszty - jak należy się domyślać - wpisu sądowego i opłaty kancelaryjnej w wysokości 5200,00 złotych.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

W przepisie art. 205 § 1 i 2 p.p.s.a. wprowadzono definicje zakresowe pojęcia "niezbędne koszty postępowania" w sytuacji, gdy strona występuje osobiście lub jest reprezentowana przez nieprofesjonalnego pełnomocnika (art. 35 § 1 i 2 p.p.s.a.) oraz w wypadku, gdy w jej imieniu występuje pełnomocnik będący adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym (w sprawach obowiązków podatkowych) lub rzecznikiem patentowym (w sprawach własności przemysłowej). Pojęcie to wyznacza bowiem zakres kosztów postępowania, o których zwrot strona może się ubiegać w razie uwzględnienia jej skargi przez sąd pierwszej instancji, pod warunkiem że były one celowe w dochodzeniu praw (art. 200 p.p.s.a.) lub uwzględnienia skargi kasacyjnej przez NSA (art. 204 p.p.s.a.), albo w razie oddalenia skargi kasacyjnej wniesionej przez stronę przeciwną (art. 205 p.p.s.a.).

W § 1 art. 205 za niezbędne koszty postępowania prowadzonego przez stronę osobiście albo w jej imieniu przez pełnomocnika, nietrudniącego się zawodowo udzielaniem pomocy prawnej uznano poniesione koszty sądowe (tj. opłaty sądowe: wpis i opłaty kancelaryjne oraz zwrot wydatków - art. 211-213 p.p.s.a.), koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie, przy czym dwie ostatnie pozycje nie mogą przekraczać łącznie wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego, wynikającego z odrębnych przepisów.

W wypadku postępowania, w którym strona reprezentowana jest przez adwokata lub radcę prawnego (art. 205 § 2 p.p.s.a.) albo doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 205 § 2 w zw. z § 3 p.p.s.a.), niezbędne koszty postępowania stanowi ich wynagrodzenie według stawek opłat, wynikających z odrębnych przepisów (przy czym bez względu na liczbę profesjonalnych pełnomocników występujących w imieniu strony ma ona prawo jedynie do zwrotu wydatków jednego pełnomocnika), ponadto koszty sądowe (art. 211-213 p.p.s.a.) oraz koszty nakazanego przez sąd stawiennictwa strony (art. 91 § 3 p.p.s.a.).

W postanowieniu z dnia 28 września 2005 r., I SA/Op 73/05 (niepubl.) WSA w Opolu stwierdził, że wymieniony w art. 205 p.p.s.a. katalog niezbędnych kosztów postępowania ma charakter wyczerpujący i zarazem wiążący. Nie może być zatem rozszerzany na wydatki inne, drobne i zwykle występujące przy okazji procesu sądowego, jak wydatki na korespondencję. kserowania pism procesowych wraz z załącznikami. Koszty te pokrywa przyznane mu wynagrodzenie.

Odrębne przepisy, o których mowa w § 3 art. 205 p.p.s.a. , stanowi m.in. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 8 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

Wymienione w § 6 przedmiotowego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zapisy w odniesieniu do adwokatów, radców prawnych i rzeczników patentowych określają jednolite stawki minimalne przed sądami administracyjnymi. Wprowadzają też zasadę, że opłaty stanowiące podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa nie mogą być wyższe niż stawki minimalne, niezależnie od wysokości tych opłat ustalonych w umowie między pełnomocnikiem a klientem. Sąd może natomiast przyznać opłaty wyższe, jeżeli uzasadnia to rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz niezbędny nakład pracy pełnomocnika. Jednakże opłaty te nie mogą wynieść więcej niż sześciokrotność stawki minimalnej.

W §  6 w związku z § 14 ust. 2 pkt 1 ppkt. a) przedmiotowego rozporządzenia określono, że stawki minimalne w postępowaniu przed sądami administracyjnymi w pierwszej instancji w sprawie, której przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy odpowiednio:

1) do 500 zł - 60 zł;

2) powyżej 500 zł do 1.500 zł - 180 zł;

3) powyżej 1.500 zł do 5.000 zł - 600 zł;

4) powyżej 5.000 zł do 10.000 zł - 1.200 zł;

5) powyżej 10.000 zł do 50.000 zł - 2.400 zł;

6) powyżej 50.000 zł do 200.000 zł - 3.600 zł;

7) powyżej 200.000 zł - 7.200 zł.

Z powyższych przepisów wynika że maksymalna stawka kosztów zastępstwa procesowego przez np. radcę prawnego przed sądem administracyjnym w pierwszej instancji przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu może wynieść 43.200,00 złotych (6 x 7200,00 zł).

Odpowiednio zgodnie z § 14 ust. 2 pkt 2) przedmiotowego rozporządzenia koszty zastępstwa procesowego w drugiej instancji wynoszą:

a) za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - 75 % stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli w drugiej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100 % tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł,

b) za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej albo za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej - 50 % stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli nie prowadził sprawy ten sam radca prawny w drugiej instancji - 75 % tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł,

c) za udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - 50 % stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny, nie sporządził i nie wniósł kasacji - 75 % tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł,

d) w postępowaniu zażaleniowym - 120 zł.

Z powyższych przepisów wynika, że w przypadku, gdy sąd administracyjny określił koszty zastępstwa procesowego w pierwszej instancji biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu oraz uzasadniając tą wysokość rodzajem i stopniem zawiłości sprawy oraz niezbędnym nakładem pracy pełnomocnika np. na poziomie 20.000,00 złotych, to za udział radcy prawnego w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym sąd zasądzi dodatkowo 10.000,00 złotych ( 50% z 20.000,00 zł).

Reasumując, należy stwierdzić, że w przypadku Pani Jolanty Krzyżańskiej Naczelny Sąd Administracyjny zasądził na jej rzecz tytułem kosztów postępowania - koszty sądowe obejmujące opłaty sądowe  w postaci wpisu i opłaty kancelaryjnej wysokości 5200,00 zł, a w pozostałej wysokości 22.800,00 złotych koszty zastępstwa procesowego należne radcy prawnemu.

Ponadto należy zauważyć, że w praktyce zgodnie z art. 39 pkt 4 p.p.s.a. według którego pełnomocnictwo procesowe obejmuje również umocowanie do odbioru kosztów procesu, radca prawny powinien w przedmiotowej sprawie wezwać organ, który przegrał sprawę do uiszczenia zasądzonych kosztów postępowania z podaniem numeru konta, na które winny wpłynąć zasądzone kwoty.

Sytuacja powyższa nie wyklucza możliwości określenia w oddzielnej umowie między stroną a radcą prawnym zasad jego wynagradzania i podziału kwoty ewentualnie zasądzonej przez sąd tytułem zastępstwa procesowego. Z braku takiej umowy całość zasądzonej kwoty należy się profesjonalnemu zastępcy procesowemu.